Narkotyki

Edukacja zdrowotna w polskim systemie oświaty jest realizowana na każdym etapie edukacyjnym zgodnie z obowiązującą, począwszy od 1 września 2009 r., podstawą programową określoną w rozporządzeniu Ministra Edukacji Narodowej z 23 grudnia 2008 r. w sprawie wychowania przedszkolnego oraz kształcenia ogólnego w poszczególnych typach szkół (Dz. U. z 2009 r. nr 4, poz. 17), które zostało zastąpione rozporządzeniem z 27 sierpnia 2012 r. w sprawie podstawy programowej wychowania przedszkolnego oraz kształcenia ogólnego w poszczególnych typach szkół (Dz. U. poz. 977). W dokumencie zostały uwzględnione również treści nauczania dotyczące przeciwdziałania uzależnieniom.

Preambuła podstawy programowej stanowi, że ważnym zadaniem szkoły jest edukacja zdrowotna, której celem jest rozwijanie u uczniów postawy dbałości o zdrowie własne i innych ludzi oraz umiejętności tworzenia środowiska sprzyjającego zdrowiu. Obszar edukacyjny. Edukacja społeczna na I etapie edukacyjnym kładzie nacisk na wychowanie do zgodnego współdziałania z rówieśnikami i dorosłymi, w tym umiejętność odróżniania, tego co jest dobre od tego, co złe w kontaktach z rówieśnikami i dorosłymi.

Na II etapie edukacyjnym w ramach przedmiotu przyroda uczeń pozna czynniki, które pozytywnie i negatywnie wpływają na jego samopoczucie w szkole oraz w domu i będzie potrafił zaproponować sposoby eliminowania czynników negatywnych. Będzie potrafił również wyjaśnić, na czym polega negatywny wpływ alkoholu, nikotyny i substancji psychoaktywnych na zdrowie człowieka, a ponadto podać propozycje asertywnych zachowań w przypadku presji otoczenia oraz wymienić zasady zdrowego stylu życia. Przedmiot wychowanie do życia w rodzinie na II etapie edukacyjnym podkreśla podstawowe funkcje rodziny z podkreśleniem miejsca dziecka w rodzinie, znaczenie przekazu wartości tradycji w rodzinie, wspólnego świętowania oraz spędzania wolnego czasu. Kładzie nacisk również na kształtowanie postaw asertywnych oraz odpowiedzialności za własny rozwój. Uczeń uzyska ponadto informacje na temat instytucji działających na rzecz dziecka i rodziny. Etyka na tym etapie edukacyjnym ma na celu przygotowanie uczniów do rozpoznawania swoich obowiązków wobec najbliższego otoczenia, rodziny i szkoły, podstawowych wartości i dokonywania właściwej ich hierarchizacji oraz dostrzeganie różnorodności postaw i zachowań ludzi, w tym wyrażanie opinii i wartościowanie zjawisk społecznych na poziomie społeczności szkolnej i społeczności lokalnej.

Szkolna Interwencja Profilaktyczna – Informacje o programie

Szkolna interwencja profilaktyczna jest programem z obszaru profilaktyki drugorzędowej (selektywnej) i dotyczy zapobiegania zachowaniom ryzykownym młodzieży szkolnej. Interwencja jest pomocna w planowaniu wsparcia dla uczniów sięgających po alkohol, papierosy, narkotyki oraz diagnozowaniu stopnia zagrożenia.

Autorzy programu: Anna Borucka, Katarzyna Okulicz-Kozaryn, Agnieszka Pisarska, Krzysztof Ostaszewski z Pracowni Profilaktyki Młodzieżowej „Pro-M” Instytutu Psychiatrii i Neurologii w Warszawie, tel. 022 218 22 16.

Bezpośredni adresaci – nauczyciele, wychowawcy i pedagodzy szkolni zajmujący się profilaktyką, przygotowujący się do prowadzenia szkolnej interwencji profilaktycznej. Warunkiem wzięcia udziału w warsztatach jest wcześniejsze uczestnictwo w szkoleniowej Radzie Pedagogicznej dotyczącej programu.

Pośredni adresaci – uczniowie, rodzice.

Cele interwencji

I. Społeczność szkolna

Zapobieganie problemom związanym z używaniem substancji przez uczniów, poprzez konsekwentne stosowanie procedury interwencji, które umacnia obowiązujące w szkole zasady i normy.

II. Uczeń z grupy ryzyka

Zapobieganie dalszemu używaniu substancji psychoaktywnych przez ucznia, poprzez podejmowanie przez szkołę działań interwencyjnych z udziałem rodziców i nastawionych na udzielenie pomocy oraz wsparcia.

Założenia

Interwencja podejmowana przez szkołę powinna koncentrować się na pomocy psychologicznej, ponieważ skuteczne pomaganie uczniom sięgającym po substancje psychoaktywne wymaga:

• utrzymania więzi z dzieckiem,
• nawiązania przez szkołę współpracy z uczniem i rodzicami,
• udzielenia wsparcia rodzicom ucznia w rozwiązywaniu problemu

Wprowadzenie metody interwencji do szkoły to wieloetapowy proces, który wymaga:

• wprowadzenia zmian o charakterze systemowym,
• podjęcia decyzji przez radę pedagogiczną o stosowaniu metody interwencji w szkole,
• motywacji nauczycieli do rozwijania swoich kompetencji zawodowych.

Elementy interwencji:

• Diagnoza: zaplanowanie adekwatnych działań.
• Porada: stanowisko szkoły i motywowanie ucznia do uczestniczenia w działaniach interwencyjnych.
• Kontrakt: motywowanie ucznia do zmiany zachowania.
• Monitorowanie kontraktu: wspieranie zmian w zachowaniu ucznia.

Wyniki badań ewaluacyjnych wskazują, że:

Interwencja może być stosowana z powodzeniem wobec uczniów, którzy:

• okazjonalnie sięgają po środki psychoaktywne;
• sporadycznie nie przestrzegają innych zasad szkolnych;

Skuteczne stosowanie interwencji wymaga:

• Wspólnego z rodzicami opracowania treści kontraktu i przedstawienie go dziecku.
• Monitorowania realizacji postanowień zamieszczonych w kontrakcie.
• Współpracy z placówkami zewnętrznymi.

Przyjęte przez radę pedagogiczną rozwiązania systemowe sprzyjają funkcjonowaniu metody interwencji w szkole.

Program jest wyposażony w materiały:

• dla instruktorów: Podręcznik, pomoce do ćwiczeń (instrukcje, ankietę ewaluacyjną);
• dla realizatorów: pomoce – testy PUM i PUN, Test dla rodziców, Schemat postępowania interwencyjnego, Schemat kontraktu;

Polecamy:

Poradnik: „Programy profilaktyczne. Podstawy profesjonalnej psychoprofilaktyki”

np. Profilaktyka rówieśnicza PAT,

Profilaktyka rówieśnicza PAT

Ministerstwo Edukacji Narodowej we współpracy z Komendą Główną Policji, realizuje działania rozwijające profilaktykę rówieśniczą uczniów jako skuteczną formę przeciwdziałania uzależnieniom.

Celem tych działań jest ograniczenie skali występowania zjawisk patologicznych związanych z używaniem substancji psychoaktywnych oraz z przemocą rówieśniczą. Zadanie to jest realizowane poprzez następujące projekty:

• Ogólnopolski Przystanek Profilaktyka a Ty i Regionalne Przystanki Profilaktyka a Ty;
• Profilaktyka a Ty/Edukacja;
• Ogólnopolska Noc Profilaktyki;
• Multimedialny Pakiet Edukacyjny.

Program Profilaktyka a Ty (PaT) należy do strategii profilaktycznych aktywizujących twórczo młodzież na rzecz własnego rozwoju i pomocy rówieśnikom, którzy przejawiają zachowania problemowe. Jest więc formą profilaktyki uniwersalnej, która – w zależności od potrzeb – obejmuje również dzieci i młodzież z grup podwyższonego ryzyka. Jej istotą jest uruchamianie zasobów i potencjału młodzieży umożliwiających ich rozwój prospołeczny i prozdrowotny. W 2011 r. z inicjatywy MEN powstał pilotażowy projekt PaT/E, czyli Profilaktyka a Ty/Edukacja. Program przygotowuje dorosłych animatorów profilaktycznych w środowisku lokalnym, którzy także zajmują się tworzeniem nowych grup PaT-owskich. Są to nauczyciele przedmiotu, pedagodzy, psycholodzy, wychowawcy, instruktorzy placówek kultury, a także placówek wychowania pozaszkolnego.

W ramach realizacji Programu, organizowane są także Regionalne Przystanki PaT. Dają one szanse udziału większej liczby młodzieży w spotkaniach przy wykorzystaniu lokalnych zasobów do tworzenia działań profilaktycznych.W programie „Profilaktyka a Ty” uczestniczyło przez 8 lat ponad 100 tysięcy osób. W Polsce przez cały rok działa ponad 70 grup PaT. Ministerstwo Edukacji Narodowej uczestniczy w Przystanku PaT od 2009 r. Akcja „Przystanek PaT” to coroczne, ogólnopolskie spotkanie społeczności PaT z całego kraju promujące modę na życie wolne od uzależnień. Przez sześć dni odbywają się bezpłatne warsztaty artystyczne prowadzone przez zawodowych instruktorów. Młodzież bierze udział m.in. w zajęciach teatralnych, kuglarskich, wokalnych, tanecznych, literackich, recytatorskich, dziennikarskich, radiowych, etnograficznych, charakteryzatorskich i technicznych. W programie przewidziane są również warsztaty profilaktyczne, rozmowy filozoficzne, koncerty oraz spektakle w wykonaniu młodzieżowych grup teatralnych z całej Polski. Jest spotkaniem i głosem młodych w sprawie profilaktyki uzależnień, w którą zaangażowane są lokalne władze oświatowe, samorządowe, Policja i media.

W 2013 r., w ramach zakończenia Roku Bezpiecznej Szkoły odbył się VIII Przystanek PaT w Łodzi. W warsztatach i spotkaniach VIII Przystanku PaT wzięło udział ponad 2 tys. młodych ludzi z całej Polski. Uczestniczyli oni w bezpłatnych warsztatach radiowych, telewizyjnych, zajęciach sportowych, teatralnych, tanecznych, literackich, plastycznych oraz biotechnologiczno-chemicznych przygotowanych przez Politechnikę Łódzką, która aktywnie włączyła się w organizację akcji. Każdego dnia odbywały się także warsztaty profilaktyczne. Podczas finału uczestnicy VIII Przystanku PaT zaprezentowali efekty swojej pracy warsztatowej.

Program Unplugged

Ministerstwo Edukacji Narodowej upowszechnia i wspiera realizację Programu Przeciwdziałania Przyjmowaniu Substancji Uzależniających przez Uczniów pn. „Unplugged”. „Unplugged” jest programem profilaktyki uniwersalnej adresowanym do uczniów w wieku 12-14 lat, opartym na modelu wszechstronnego wpływu społecznego. Jego celem jest ograniczanie inicjacji używania substancji psychoaktywnych (alkohol, tytoń, narkotyki). Program składa się z 12 lekcji, które koncentrują się na umiejętnościach życiowych, przekonaniach normatywnych i wiedzy o substancjach psychoaktywnych. Realizatorami programu są nauczyciele, którzy przechodzą trzydniowe szkolenie przygotowujące do zajęć z uczniami. W programie przewidziane są także trzy 2-3 godzinne spotkania warsztatowe dla rodziców uczniów uczestniczących w programie. Program „Unplugged” powstał w ramach międzynarodowego projektu EU-Drug Abuse Prevention, finansowanego ze środków Unii Europejskiej. Autorami programu jest grupa ekspertów z siedmiu krajów UE. W latach 2004-2010 program został wdrożony m.in. w: Belgii, Włoszech, Niemczech, Hiszpanii, Grecji, Austrii, Szwecji, Rumunii, Słowenii, Czechach oraz Libanie. Koordynatorem projektu jest Uniwersytet w Ghent (Belgia).

Program Szkolna Interwencja Profilaktyczna

Program Szkolna Interwencja Profilaktyczna przygotowuje nauczycieli do właściwego reagowania w sytuacjach kontaktu ucznia ze środkami psychoaktywnymi i podejmowania interwencji z udziałem ucznia i jego rodziców. Jest upowszechniany poprzez sieć 77 instruktorów mających uprawnienia do szkolenia rad pedagogicznych. Program powinien być realizowany we współpracy z rodzicami. Przeszkolony nauczyciel przekazuje rodzicom ważne informacje na temat kontaktu dziecka z narkotykami i związanych z tym zagrożeń, wspiera ich i zawiera z nimi i z uczniem kontrakt. Kontrakt zobowiązuje ucznia do zaniechania używania środków odurzających, a rodziców i nauczyciela do wspólnego monitorowania postępowania dziecka. Szczegółowy opis programu znajduje się na stronie Wydziału Wychowania i Profilaktyki ORE.